زبانشناسي

زبان يك پديده اجتماعي است كه به عنوان ابزاري براي مبادله فكر و احساس استفاده مي گردد. زبان بخاطر زندگي اجتماعي پديد مي آيد حتي اگر اين زندگي اجتماعي ، دو نفره باشد. بديهي است زندگي انفرادي و تك نفره نيازي به زبان ندارد.زبان مانند يك موجود زنده داراي تكامل و پويائي است و از ابتدائي ترين اصوات و كلمات شروع شده و در طول قرنها و هزاره ها كم كم ساختار يك زبان توانمند را به خود مي گيرد و با تغيير و تحولات فرهنگي ، سياسي ، اقتصادي و … تكامل مي يابد. از اين رو عده اي را اعتقاد بر اين است كه از روي گستردگي و غناي يك زبان مي توان قدمت آنرا حدس زد.
يك زبان به همان آرامي و پويائي كه مي تواند شكل بگيرد و غني شود ، به همان صورت آرام و آهسته نيز مي تواند منقرض شود. لذا تصور اينكه زبان يك محل در عرض چند دهه كاملاً منقرض شده و جاي خود را به زبان يا تركيبي از زبانهاي ديگر داده است ، بي اساس و غيرعلمي است.
زبانشناسان ، زبانهاي موجود دنيا را از نظر ساختاري در سه دسته مستقل بررسي مي كنند: زبانهاي تك هجائي ، زبانهاي تحليلي و زبانهاي التصاقي.
زبانهاي تك هجائي: در اين زبانها ، كلمات همگي تك هجائي بوده و جملات تركيبي از همين تك هجاها هستند. در اين زبانها ، خبري از پسوند ، پيشوند و ميانوند نيست و كلمات داراي حالت پذيري نيستند. در واقع تنها حالت پذيري كلمات همان همسايگي با كلمات تك هجائي ديگر مي باشد. زبانهاي چيني ، ويتنامي ، جاوه ، تبت و زبانهائي از آفريقا نمونه اي از زبانهاي تك هجائي هستند.

لطفا به ادامه ی مطلب بروید

با قانون ” هماهنگی کوچک ” آشنا شدیم و کاربرد آن را در علامت های جمع ترکی دیدیم.

” لر lər ” و ” لار lar ” علامت های جمع ترکی آذربایجانی هستند که طبق قانون هماهنگی کوچک به آخر کلمات اضافه می شوند.

قانون هماهنگی کوچک را می توان به نوعی قانون همگون‌سازی صدای کلمات دانست؛ به نحوی که تمام حروف صدادار کلمه یا آهنگ بالا هستند یا آهنگ پایین که به آهنگین شدن زبان کمک ویژه ای می کند.

کاربرد دیگر قانون هماهنگی کوچک در مصدرسازی است.

لطفا به ادامه ی مطلب بروید

سلام و احوال پرسی

سَلام səlam : سلام
** عَلَیکوم سَلام ( علیکم السلام ) ələyküm səlam : سلام علیکم ( در جواب سلام )
سَحَرینیز خئیر səhəriniz xeyir : صبحتان بخیر، صبح بخیر
آخشامیز خئیر axşamiz xeyir : عصرتان بخیر , عصر بخیر
گئجَنیز خئیر gecəniz xeyir: شبتان بخیر , شب بخیر
آدین نَه دیر ؟ ? adın nədir : اسم تو چیست؟ ( در محاوره ” ر r ” آخر ِ کلمه ی ” دیر dir ” شنیده نمی شود و مانند ” دی di ” تلفظ می شود : آدین نَه دی؟ ? adın nədi)

لطفا به ادامه ی مطلب بروید

( هماهنگی کوچک و علامات جمع)

زبان ترکی آذربایجانی، زبانی است که وابستگی زیادی به واکه ها ( حروف صدادار) دارد و نسبت به آنها بسیار دقیق عمل می کند. این عامل شاید در ابتدای امر یادگیری کمی دشوار به نظر آید، اما پس از مدت کوتاهی وقتی به آن عادت کنید و حروف صدادار را بشناسید، به ساده تر شدن زبان، کمک شایانی می کند و آن را بسیار آهنگین جلوه خواهد داد.
با واکه ها (حروف صدادار) آشنا شدیم و حضور و نقش آن را در کلمات اصیل ترکی دیدیم. به طور مثال کلمه ی ” یاخشی yaxşı ” به معنای خوب، یک کلمه ی ساده ( غیر مرکب) و اصیل ترکی است.( البته در محاوره به صورت “یاخچی yaxçı” استفاده میشود.) این کلمه دو واکه دارد : ” آ a ” و ” ای (ای ِ کوتاه) ı ” که هر دو, جزو واکه های آهنگ پایین هستند. یک کلمه ی غیر مرکبِ اصیل ترکی (کلماتی که از زبان های دیگر وارد ترکی نشده اند)، همیشه واکه های ( حروف صدادار) همگون دارد. بدین معنی که ” یاخشی yaxşi ” با ” ای ِ کشیده i ” غلط است ( چون ” ای ِ کشیده i ” واکه آهنگ بالا است و با واکه اول کلمه که ” آ a ” می باشد ( ” آ ” واکه آهنگ پایین است، همگونی ندارد) ، و حتما باید با ” ای ِ کوتاه ı ” که در نوشتار لاتین ترکی آذربایجانی نقطه ندارد (بر خلاف ای ِ کشیده i ) نوشته شود ( چون ” ای ِ کوتاه ı ” مانند ” آ a ” واکه آهنگ پایین است و با آن همگونی دارد) که به طبع تلفظشان هم متفاوت است. این قابلیت، زبان ترکی آذربایجانی را آهنگین جلوه می دهد.

( تعریف کلمه و معرفی انواع آن )

کلمه:

کلمه از اجتماع چند واج تشکیل می شود، به عبارت دیگر کلمه از حروف مختلف ساخته می شود. در ساختار کلمه ساده ترکی، تمام حروف صدادار ِ (واکه ) یک کلمه، یا جز حروف صدادار آهنگ پایین ( واکه های آهنگ پایین) هستند، یا جز حروف صدادار آهنگ بالا (واکه های آهنگ بالا)، که به آنها اشاره شد.

۱- حروف صدادار آهنگ پایین:

آ A – اُ O – او U – ای I

مثال:

یاشار Yaşar : که در آن واج ” آ a ” دوبار تکرار شده است که جز حروف صدادار آهنگ پایین می باشد (تمامی حروف صدادار (واکه های یک کلمه ) جز حروف صدا دار آهنگ پایین هستند).

( حروف بی‌صدای قوی (باثُبات) )
واج های زبان ترکی آذربایجانی را می توان به ۳ بخش اصلی تقسیم کرد: واکه ها (حروف صدادار)، حروف بی صدای ضعیف (بی ثبات)، و حروف بی صدای قوی (با ثبات)
حروف صدادار ( ۹ حرف صدادار) و حروف بی صدای ضعیف ( ۸ حرف بی صدا) را شرح دادیم. در اینجا با حروف بی صدای قوی (با ثبات) آشنا خواهیم شد.
زبان ترکی آذربایجانی تعداد ۱۵ حرف با ثبات ( قوی ) دارد که وقتی در آخر کلمه بیایند، مستقل از پسوند می باشند و تغییر نمی کنند. به جز حروف صداداری که ذکر شد و حروف بی صدای ضعیف ( که عملا در ترکی آذربایجان ِ امروز فقط دو مورد آن ( ” ک ” و ” ق ” ) صرف می شود)، بقیه ی حروف، حروف بی صدای قوی (با ثبات ) را تشکیل می دهند، که عبارتند از:
ب B – ج C – خ X – د D – ر R – ز ( ذ، ض، ظ ) Z – ژ J – غ Ğ – ف F – گ G – ل L – م M – ن N – و V – ی Y
مثال:
گون gün : روز……. گونوم günüm : روزم
” ن N ” در انتهای کلمه ی گون gün (روز) حرف با ثبات است و با گرفتن پسوند تغییر نمی کند.
لطفا به ادامه ی مطلب بروید

( حروف بی‌صدای ضعیف (بی‌ثبات) )

حروف بی صدا در زبان ترکی آذربایجانی به دو دسته تقسیم می شوند. این یعنی برخی حروف در آخر کلمه، موقع گرفتن پسوند، تغییر می کنند.

این قابلیت به آهنگین تر شدن زبان کمک شایانی می کند.
این قاعده به نوعی دیگر در زبان فارسی هم وجود دارد. در زبان فارسی وقتی “ن” و “ب” پشت سر هم قرار بگیرند، حرف “ن” به صورت “م” تلفظ خواهد شد.
مثال:
قنبری… در تلفظ: /قمبری/
منبر… در تلفظ: /ممبر/
سُنبل… در تلفظ: /سُمبل/

لطفا به ادامه ی مطلب بروید

حرف صدادار زبان ترکی آذربایجانی

زبان ترکی آذربایجانی ۹ واکه ( حرف صدادار) دارد که عبارتند از : A Ə E İ I O Ö U Ü

و با الفبای عربی: آ اَ ائـ ایـ ایـ اُ اؤ او او. زبان فارسی ۶ واکه دارد که عبارتند از: اَ اِ اُ آ او ای

حروف صدادار (واکه‌ها) نقش مهمی را در زبان ترکی آذربایجانی بازی می کنند و تقریبا ۴۰% از ساختمان و ترکیب این زبان را تشکیل می دهند.

حروف صدادار در این زبان، به ۲ گروه تقسیم می شوند که فراگیری آنها از مهم ترین بخش های یادگیری زبان ترکی آذربایجانی است.

در حقیقت پسوند های افعال و کلمات در این زبان، وابسته به حروف صدادارِ کلمه یا فعلی است که قرار است صرف شود و یا پسوند بگیرد.

این خصلت باعث می شود ترکی زبان آهنگینی باشد.

لطفا به ادامه ی مطلب بروید

الفبای زبان ترکی آذربایجانی

الفبای زبان ترکی آذربایجانی در طول تاریخ دستخوش تغییراتی شده است.

هم اکنون در آذربایجان ایران از الفبای عربی و در کشور جمهوری آذربایجان از الفبای لاتین استفاده می شود.

الفبای زبان ترکی آذربایجانی(مرسوم در کشور آذربایجان ):

لطفا به ادامه ی مطلب بروید